Od starożytności oliwa z oliwek była symbolem życia, zdrowia i bogactwa. Dziś, choć jej zastosowanie jest powszechne, niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, jak głęboko sięgają jej korzenie i jak wiele czynników wpływa na jej wyjątkowy charakter. W tym artykule odkryjemy historię oliwy, tajniki jej produkcji, czynniki decydujące o jakości oraz jej nieocenione walory prozdrowotne.
Historia oliwy: Od mitów po współczesność
Oliwa z oliwek towarzyszy ludzkości od ponad 6 tysięcy lat. Jej kolebką jest basen Morza Śródziemnego, gdzie drzewa oliwne uprawiano już w czasach starożytnej Mezopotamii, Egiptu i Krety.
– Starożytni Grecy i Rzymianie uważali oliwę za dar bogów. Używano jej nie tylko w kuchni, ale także w rytuałach religijnych, medycynie (Hipokrates nazywał ją „wielkim lekarstwem”) oraz jako kosmetyk.
– W średniowieczu oliwa stała się symbolem statusu społecznego, a plantacje oliwek rozprzestrzeniły się na Półwysep Iberyjski dzięki Arabom.
– Dziś największymi producentami są Hiszpania, Włochy i Grecja, a oliwa jest nieodłącznym elementem diety śródziemnomorskiej, uznawanej za jedną z najzdrowszych na świecie.
Sposoby produkcji: Tradycja vs. nowoczesność
Kluczem do wysokiej jakości oliwy jest metoda tłoczenia. Najcenniejsza jest oliwa extra virgin (z pierwszego tłoczenia), która powstaje wyłącznie mechanicznie, bez użycia chemikaliów.
-
- Zbiór oliwek: Najlepsze oliwki zbiera się ręcznie lub za pomocą mechanicznych „grzebieni”, zanim dojrzeją całkowicie (tzw. zbiór na zielono).
-
- Tłoczenie na zimno: Oliwki są miażdżone w ciągu 24 godzin od zbioru, w temperaturze nieprzekraczającej 27°C. Dzięki temu zachowują antyoksydanty i smak.
-
- Odzielanie oliwy: W tradycyjnych metodach używa się pras, w nowoczesnych – wirówek. Oliwa nie powinna mieć kontaktu z tlenem, by nie utleniać się.
Niska kwasowość (poniżej 0,8% dla extra virgin) i brak obróbki termicznej decydują o klasie oliwy. Ta niższej jakości (np. „oliwa rafinowana”) jest poddawana procesom chemicznym, tracąc cenne składniki. Nasze Oliwy mają kwasowość na poziomie 0,11-0,15%
https://www.dekanter.pl/kategoria-produktu/gourmet/?filters=producent[530]
Czynniki wpływające na jakość oliwy
Jakość oliwy zależy od:
-
- Klimatu i gleby: Drzewa oliwne najlepiej rosną w suchym, śródziemnomorskim klimacie. Gleba bogata w minerały nadaje owocom unikalny aromat.
-
- Gatunku oliwek: Odmiany takie jak Picual, Cornicabra , Arbequina (Hiszpania) , Koroneiki (Grecja) czy Taggiasca (Włochy) mają różne profile smakowe.
-
- Czasu zbioru: Wczesny zbiór (październik-listopad) daje oliwę bardziej gorzką i pikantną, ale bogatszą w polifenole.
-
- Przechowywania: Oliwa powinna być trzymana w ciemnych butelkach, z dala od światła i wysokiej temperatury.
Certyfikaty takie jak PDO (Chronione Pochodzenie Geograficzne) lub Bio gwarantują autentyczność i ekologiczną uprawę.
Walory prozdrowotne: Dlaczego warto ją pokochać?
Oliwa extra virgin to prawdziwy superfood. Jej zalety potwierdzają liczne badania naukowe:
-
- Serce pod ochroną: Zawarte w niej jednonienasycone kwasy tłuszczowe (głównie kwas oleinowy) obniżają poziom „złego” cholesterolu LDL, redukując ryzyko miażdżycy.
-
- Walka z wolnymi rodnikami: Polifenole (np. oleokantal) działają przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo. Badania wskazują, że mogą hamować rozwój komórek rakowych.
-
- Wsparcie mózgu: Dieta bogata w oliwę opóźnia starzenie się neuronów i zmniejsza ryzyko choroby Alzheimera.
-
- Piękna skóra i włosy: Witamina E i skwalen nawilżają i chronią przed UV. Oliwa bywa składnikiem naturalnych kosmetyków.
Warto dodać, że oliwa jest łatwo przyswajalna, a dzięki niskiej kwasowości nie obciąża żołądka.
Jak wybrać dobrą oliwę?
– Szukaj oznaczenia extra virgin i daty zbioru na etykiecie.
– Sprawdź pochodzenie – oliwy jednoodmianowe często są najwyższej jakości.
– Unikaj oliw przechowywanych w przezroczystych butelkach lub plastiku.
Podsumowanie
Oliwa z oliwek to nie tylko składnik kuchni, ale żywa historia i naturalne lekarstwo. Jej jakość zależy od pasji producentów, szacunku dla tradycji i natury. Włączając ją do diety, inwestujesz w długowieczność, zdrowie i… prawdziwą przyjemność dla podniebienia. Jak mawiali starożytni Rzymianie: „Olea prima omnium arborum est” – „Drzewo oliwne jest pierwsze spośród wszystkich drzew”.
Smakuj, eksperymentuj i czerp z dobrodziejstw złota Śródziemia!